Социаль контракт – ул халыкка ярдәм чарасы

Бу хакта Халыкны социаль яклау бүлеге җитәкчесе Елена Зайцева сөйли.

— Елена Сергеевна, мондый ярдәмгә кемнәр өмет тота ала?

– Социаль контракт ул – социаль яклау органы һәм катлаулы тормыш хәлендә булган кеше яки гаилә арасында дәүләт социаль ярдәме күрсәтү турында төзелгән килешү. Социаль килешү формасындагы дәүләт социаль ярдәме кереме РФ субъектында билгеләнгән яшәү минимумы күләменнән түбәнрәк булган аз керемле гаиләләргә, гражданнарга һәм гаиләнең мөлкәт белән тәэмин ителеш дәрәҗәсе түбән булган гаиләләргә пособиеләр рәвешендә бирелә. Шулай ук милек белән тәэмин ителеш дәрәҗәсе дә исәпкә алына, ул законнарда билгеләнгән гаиләнең милек белән тәэмин ителеш дәрәҗәсеннән түбән булырга тиеш.

– Бу дәрәҗә ничек билгеләнә?

– Гаиләнең (гражданның) мөлкәт белән тәэмин ителеше дәрәҗәсе дип гаилә әгъзаларының (гражданның) милкендә баш тарту очрагында мөлкәт булу аңлатыла. Әйтик, гаиләнең һәр әгъзасына исәпләгәндә торак урынның мәйданы 40 квадрат метрдан артмаска тиеш. Милектә гомуми мәйданы гаиләнең һәр әгъзасына 23 квадрат метрдан артып киткән ике һәм аннан да күбрәк торак урыны булырга тиеш түгел. Җиңел автомобильдән тыш, автомобиль, автобус, үзйөрешле машина, кар машинасы, моточаналар, гидроцикл һәм башка транспорт чаралары булуы исәпкә алына. Ике һәм аннан да күбрәк җиңел автомобильләр булу, аларның берсе җитештерү елыннан алып өч елдан артмаган очракта, шулай ук килешүне кире кагуда сәбәп булып тора ала. Җитештерү елыннан алып өч елдан артык вакыт узган берничә автомобиль рөхсәт ителә. Тагылмалар саналмый.

— Социаль контракт нинди максатларны тәкъдим итә?

— Гамәлдәге закон белән социаль контрактның дүрт төре каралган: эш эзләү буенча, шәхси эшмәкәрлек эшчәнлеген гамәлгә ашыру, шәхси ярдәмче хуҗалык алып бару һәм авыр тормыш хәленнән чыгуга юнәлдерелгән башка чараларны тормышка ашыру.

– Һәр юнәлешкә аерым тукталсагыз иде.

– Эш эзләү буенча социаль контракт төзүгә эш эзләүче аз керемле гражданнар өмет итә ала. Шул ук вакытта өстенлекле тәртиптә социаль ярдәм аз керемле гаиләләрдә яшәүче балалы гражданнарга күрсәтелә. Эш эзләү максатыннан төзелгән социаль контракт буенча айлык түләүләрнең гомуми чоры 4 ай тәшкил итә, айлык түләү суммасы 13319 сум. Беренче түләү социаль контракт төзелгән көннән алып бер ай эчендә башкарыла, әгәр граждан Мәшгульлек үзәгендә эшсез яки эш эзләүче буларак теркәлгән булса, аннан соң өч тапкыр түләү эшкә урнашуны раслау көненнән (хезмәт килешүе төзелгәннән соң) 3 ай дәвамында башкарыла. Шул рәвешле, барлык шартларны үтәгәндә түләүләрнең гомуми күләме 53 276 сум тәшкил итә. Узган ел безнең районда бу юнәлеш буенча 3 млн. сумга якын 71 социаль контракт төзелде. Башта исәпкә басарга, аннары социаль контракт төзергә, аннары эшкә урнашырга кирәк.

Ярдәм чарасын үз эше белән шөгыльләнергә яисә бизнес ачарга теләүчеләр ала ала. Үзмәшгульлекне оештыру өчен социаль контракт буенча түләүләрнең бер тапкыр бирелә торган суммасы 350 мең сумнан артмаска тиеш. Социаль контракт төзү өчен граждан бизнес-план тәкъдим итәргә, Россия Федерациясе субъекты буенча салым органында шәхси эшмәкәр яки һөнәри керемгә салым түләүче буларак теркәлергә яки теркәлгән булырга тиеш. Һәм социаль контракт гамәлдә булган чорда шәхси эшкуарлык эшчәнлеген гамәлгә ашыру өчен кирәкле төп чараларны сатып алырга һәм раслаучы документларны халыкны социаль яклау органына тапшырырга тиеш. Узган ел безнең районда бу юнәлеш буенча 3 млн.375 мең сумлык 23 социаль контракт төзелгән.

Шәхси ярдәмче хуҗалык алып бару өчен социаль контракт төзү хокукына «шәхси ярдәмче хуҗалык алып бару өчен» билгеләнгән җир участоклары булган гражданнар ия. Шулай ук бу гражданнар шәхси ярдәмче хуҗалык белән шөгыльләнергә һәм җирлек башлыгы раслаган электрон хуҗалык китабы өземтәсен тәкъдим итәргә тиеш. Шәхси ярдәмче хуҗалык алып бару өчен социаль контракт буенча бер тапкыр бирелә торган түләүләр суммасы 200 мең сум тәшкил итә. 2022 елда районның ике гражданы 150 мең сумлык ике шундый социаль контракт төзегән.

Шәхси ярдәмче хуҗалык алып бару буенча социаль контрактны гамәлгә ашыру кысаларында бу акчаларга авыл хуҗалыгы продукциясенә караган товарлар һәм продукция, шул исәптән: үсемлекчелек, терлекчелек продукциясе (шул исәптән дуңгыз, сыер, сарык, кәҗә сатып алу), кош һәм хәтта бал кортлары сатып алынырга мөмкин.

Авыр тормыш хәлен җиңеп чыгу өчен социаль контракт төзегәндә, мөрәҗәгать итүчегә эшкә яраклы халык өчен 6 айдан артык булмаган яшәү минимумы күләмендә айлык акчалата түләү бирелә. Әлеге чара кысаларында балалы гаиләләрдә яшәүче гариза бирүчеләргә өстенлекле тәртиптә дәүләт ярдәме күрсәтелә. Шулай ук бу юнәлеш кысаларында без төрмәдән азат ителгән кешеләргә ярдәм күрсәтәбез. Бу социаль контрактны төзегәндә алкоголь (наркотик) бәйлелегеннән ирекле дәвалау кебек пунктлар кертелә. Димәк, гражданин беренчел кирәк-яраклар, кием-салым, аяк киеме сатып ала, дәвалана, шулай ук мәктәпкәчә һәм мәктәпкәчә белем бирүне тәэмин итү өчен товарлар сатып ала ала.

– Әгәр гражданин яки гаилә ярдәмнән файдаланырга карар итсә, аларга кая мөрәҗәгать итәргә кирәк?

– Һәр мохтаҗ кеше акчалата ярдәмнең нәрсә өчен кирәклеген билгели һәм социаль яклау бүлегенә мөрәҗәгать итә, консультацияләр ала һәм документлар тапшыра ала. Безнең адрес: шәһәр тибындагы Аксубай бистәсе, Совет урамы, 4 нче йорт. Телефоннар: 2-92-72, 2-92-74.