Сөнчәле утызынчы елларда. Авыл чиркәвен ябарга мәҗбүр итәләр

Туган төбәк тарихын өйрәнүче Владимир Чураков дәүләт архивында Сөнчәле авылы чиркәвен ябуга кагылышлы документны тапкан. Аның буенча бу мәсьәләне хәл итү авыл кешеләре өчен ни дәрәҗәдә авыр булганлыгы күренә. Тәкъдим ителгән документ – «Чиркәүне ябу турындагы эш нәтиҗәсе», ул 1938 ел белән билгеләнгән.

«1936 елның 9 сентябрендә составында Тельман РИКның техник комиссиясе рәис Е., техник М. һәм Сөнчәле авыл советы рәисе Р. булган комиссия Сөнчәле чиркәве бинасын караганнан соң, гыйбадәтханәдә 24.000 сумга ремонт эшләре үткәрергә тәкъдим итә. Башка эшләр арасында техник комиссия акты белән дин тотучылар оешмасына түбәндәгеләр тәкъдим ителгән була:

Колокол манарасын нигезенә кадәр сүтәргә һәм яңасын төзергә;

яңа койма төзергә, капка һәм ишекләр куярга;

идән һәм түшәмне алыштырырга һ.б..

Ремонт бәясе комиссия тарафыннан законсыз бәяләнгәнгә, актта бөтенләй кирәкмәгән һәм мәгънәсез эшләр күрсәтелгәнгә, дин тотучылар оешмасы вәкилләре техник комиссия актына кул куюдан баш тарталар. Дин тотучылар, һәркайда техник комиссиясенең гамәлдәге законнарны бозуын күрсәтеп, гариза артыннан гариза бирә башлыйлар. Шул рәвешле, техник комиссиянең законнарны бозуы советларга каршы элементлар өчен азык булып хезмәт итә һәм алар, техник комиссия тарафыннан әлеге закон бозуларны оста файдаланып, дин тотучы гражданнарны үз тирәләрендә туплыйлар.

Сөнчәле авыл советы гражданнар арасында чиркәүне ябу һәм аның бинасын мәдәният учреждениесен тапшыру өчен гражданнар арасында имзалар җыюны оештыралар. Дин тотучыларның башкарма органы һәм антисовет элементлары арасында саботажга карамастан, өлкән яшьтәге 704 кеше арасыннан 357 имза җыела.

Шуннан соң 29 кеше катнашындагы авыл советы пленумы чиркәүне ябарга һәм аны мәдәният учреждениесенә тапшырырга дигән карар чыгара. Әмма гомуми җыелышта бу мәсьәлә көн кадагына куелмый.

Тельман РИК президиумы авыл советы пленумында үтенечнамәне раслый һәм ТАССР ЦИКка җибәрә.

ТАССР ЦИК материалны тулы түгел дип таба һәм Тельман РИКка үтенечнамәне гомуми җыелышта расларга тәкъдим итә.

Әмма ТАССР ЦИКның күпсанлы тәкъдимнәренә карамастан, шул вакытка кадәр РИК тарафыннан бернинди эш тә башкарылмый.

Югарыда әйтелгәннәрдән чыгып, түбәндәгеләрне кирәк дип саныйм:

1.ТАССР ЦИК Президиумы карарын расларга һәм Тельман РИКка чиркәүне ябу турында үтенечнамәне гражданнарның гомуми җыелышы аша һәм законның барлык таләпләрен үтәп рәсмиләштерергә.

2.Сөнчәле чиркәвен ябу турындагы материалны рәсмиләштергәндә законлы таләпләрне бозу турындагы материалларны һәм шулай ук класс дошманнарының әлеге закон бозу фактларын контрреволюцион максатларда куллану турындагы материалларны НКВД РО начальнигы иптәш Н.га тапшырырга.

3. Сөнчәле авылындагы хәл турында РК ВКП (б) мәгълүматларын җиткерергә һәм чиркәү бинасын мәдәни учреждение итеп куллану мәсьәләләре белән гражданнардан массакүләм аңлату эшләрен һәм гомуми җыелышларын үткәрүдә ярдәм күрсәтүне сорарга.

ТАССР ЦИКның культ мәсьәләләре буенча консультанты М.