Хезмәт куйган һәм үзенең кешеләргә, тормышка карата мөнәсәбәте белән үрнәк булган аларның иң лаеклылары турында ул очерклар, мәкаләләр яза. Аларның берсе турындагы язмасын ул редакциягә җибәргән. Автор авылдашы Илья Кузьмич Кожеманов турында бәян итә.
“Ул зур эчке энергиягә ия, принципиаль, эшкә сәләтле кеше иде. Озакка сузылган авырудан соң 2023 елның февралендә вафат булды, – дип яза Сергей Уланов.
Әмма кеше, аның турында хәтерлиләр икән, ул яшәячәк. Без һәрвакыт аның турында истә тотарга, аның игелекле эшләрен һәм гамәлләрен онытмаска тиеш.
Ул 1949 елның 7 августында Беловка авылында фронтовик гаиләсендә дөньяга килә.
Аның әтисе – Кожеманов Кузьма Алексеевич (1923-1996 еллар) Бөек Ватан сугышында, Япония белән сугышта катнаша. Әнисе – Кожеманова (Селиванова) Зинаида Алексеевна (1924-1998 еллар) – тыл хезмәтчәне була. Алар турындагы мәгълүматлар Бөек Ватан сугышы елларында республика территориясендә тылда яшәгән һәм эшләгән Татарстан улларына һәм кызларына рәхмәт йөзеннән 2018 елда басылып чыккан – «Татарстан Республикасы Аксубай районының тыл геройлары» Хәтер китабына кертелгән.
Мәктәп елларында җәйге каникуллар вакытында ул колхозга авыл хуҗалыгы эшләрендә ярдәм итә. Хезмәт кенәгәсендәге язмага нигезләнеп, 1964 елның 7 апрелендә «Вперед» колхозы әгъзасына керә. Ул бик тырыш укучы була, яхшы укый. Иске Тимошкино урта мәктәбен тәмамлагач, 1966 елда Чистай елга училищесына укырга керергә була. Бу уку бинасы Чистайда 1929 елда ФЗО мәктәбе сыйфатында ачылган була, аннары һөнәр һәм 5 нче һөнәри-техник училище итеп үзгәртеп корыла. Училищеда елга флоты өчен мотористлар, рулевойлар, механиклар, электромеханиклар, штурманнар әзерлиләр.
Елга училищесын тәмамлагач, «машинист-рулевой» белгечлеге ала. Күпмедер вакыт әлеге белгечлек буенча эшли. Төп белгечлектән тыш, башка һөнәрләрне дә үзләштерә.
Ул вакытта безнең һәм күрше-тирә авыллардан күп кенә яшьләр әлеге училищены тәмамлаганнар, әмма язмышын елга флоты белән бәйләүчеләр күп түгел.
1969 елның 16 июненнән 1971 елның 13 апреленә кадәр Илья Кожеманов Совет армиясе сафларында хезмәт итә, Хабаровскида төзелеш гаскәрләрендә «Өлкән кинорадиомеханик» белгечлеге буенча хезмәт итә, хәрби исеме – кече сержант.
Илья күп балалы Кожемановлар гаиләсендә өлкәне була, әти-әнисенә ярдәм итәргә кирәк була, шуның өчен демобилизацияләнгәннән соң ук Аксубай киночелтәрендә киномеханик булып эшли башлый.
Ул үзенә яхшы белем алырга кирәклеген аңлый. 1972 елда бик җиңел генә Лаеш авыл хуҗалыгы техникумына укырга керә.
Егет күрше авылдан эш сөючән кызга – Ируськина Нинага өйләнә. Яшь кеше җилкәсенә ул вакытта укудан тыш, гаиләсе өчен җаваплылык та өстәлә. Авыл егетенә техникумда уку җиңел бирелүен билгеләп үтсәм, һич тә ялгыш булмас.
Уку алдынгысы булган гаиләле кешегә төркем старостасы булуны ышанып тапшыралар. Илья бу җаваплы йөкләмәгә җитди карый, даими рәвештә үзенең төркемдәшләренә ярдәм итә. Техникумны уңышлы тәмамлаганнан соң, дәүләт квалификацион комиссиясенең 01.08.1974 елдагы карары белән Илья Кожемановка агроном-оештыручы квалификациясе бирелә.
Яшь белгечкә туган колхозында бик тиз эш табыла, аңа комплекслы бригаданы җитәкләүне ышанып тапшыралар. Гаиләдә бер-бер артлы кыз балалар һәм бер уллары туа. Кожемановларның тату гаиләсе зур, иркен йорт җиткезә. Бу йортны тирә-якта барысы да белә, ул җәен чәчәкләргә күмелә һәм виноградның төрле сортлары белән әйләндереп алынган.
Кожемановларның гаилә архивын караганда, күп сандагы таныклыкларга һәм аттестатларга игътибар иттем – Илья Кузьмич күп кенә белгечлекләргә ия булган, аларны үзләштерүгә (мөгаен) күп вакыт сарыф ителгәндер. Моннан тыш, ул киң профильле механизатор булган, умартачы эше белән дә якын таныш булган (яшь чагында колхозда умартачы ярдәмчесе булып эшләгән) һәм үзе дә умартачылык белән шөгыльләнгән. Күп еллар киномеханик булып эшләгән. Соңрак колхозда – ревизия комиссиясен, сайлауларда авылның сайлау комиссиясен җитәкләгән.
1997 елда укыту үзәгендә «Технадзор за строительством газовогохозяйства» белгечлеге буенча белем алган. Районда авылларны газлаштыруда актив катнашкан.
Илья Кузьмич әйткән сүзендә тора торган кеше иде – ул үзенең шәхси эшен иҗтимагый эштән өстен куймады. Авыл чараларын үткәргәндә һәм аның белән аралашканда мин моңа нык инандым. Миннән өлкәнрәк кеше буларак, ул киңәшләре белән уртаклашты, аның ярдәмнән баш тартуын хәтерләмим.
2010 елдан алып җирле зиратта тәртип саклау өчен җаваплы булды.
Илья Кузьмич җәмәгате Нина Владимировна белән бәхетле озын гомер кичерәләр. 2023 елның гыйнварында Кожемановлар гаиләсе алтын туйларын билгеләп үтәргә тиеш иде, ләкин авыру аркасында бу гаилә чарасын якын туганнары һәм дусларының тар даирәсендә генә билгеләп үттеләр. Аның хатыны – зирәк ханым, кайгыртучан, яраткан һәм кадерле әни, әби һәм зур әни. Ирле-хатынлы Кожемановлар дүрт кыз һәм ул тәрбияләп үстергәннәр. Алар барысы да белемле һәм җәмгыятькә кирәкле кешеләр булып үскәннәр. Кызлары һәм уллары төрле өлкәләрдә уңышлы эшлиләр. Балалары һәм оныклары Илья Кузмич нигез салган гаилә традицияләрен дәвам итәләр.
Нет комментариев